Από τη δεκαετία του 1040 άρχισε η σταδιακή και τελικά καταστροφική διολίσθηση του χρυσού νομίσματος, η οποία είναι συνυφασμένη με τη γενικότερη παρακμή της αυτοκρατορίας. Tο νόμισμα εξασθενεί συνεχώς σε βάρος αλλά και σε περιεκτικότητα καθαρού χρυσού, ο χρυσός που χρησιμοποιείται από τα μέσα του 11ου αιώνα για την κοπή των κατ’ όνομα μόνον χρυσών νομισμάτων αναμειγνύεται με άργυρο ή με άργυρο και χαλκό. Παράλληλα, το απαξιωμένο ιστάμενον αποκτά κοιλόκυρτο σχήμα για λόγους διαφοροποίησης του από τα παλαιότερα με κανονική περιεκτικότητα σε χρυσό νομίσματα. Το ιστάμενο νόμισμα του Νικηφόρου Γ΄ Βοτανειάτη έχει περιεκτικότητα μόνον 8 καράτια καθαρού χρυσού. Το βυζαντινό χρυσό νόμισμα αποκαθίσταται μόνον μετά το 1092 και τη θεμελιώδη νομισματική μεταρρύθμιση του Αλεξίου Α΄ Κομνηνού.