Η σύνδεση των μεταλλίων με τις αθλητικές εκδηλώσεις έχει μακρά ιστορία. Ανάμεσα στους προάγγελους των σύγχρονων Ολυμπιακών μεταλλίων ξεχωρίζουν τα χρυσά «νικητήρια» που απονέμονταν ως βραβεία στους οικουμενικούς αγώνες Ολύμπια Αλεξάνδρεια της Βέροιας κατά τον 3ο αιώνα μ.Χ. Έχουν εντοπιστεί σε θησαυρούς στο Αμπουκίρ της Αιγύπτου και στην Ταρσό της Κιλικίας.  Ένα «μετάλλιο» αυτού του τύπου που εκτίθεται στην Αίθουσα των Μεταλλίων του Νομισματικού Μουσείου απεικονίζει την Νίκη να χαράσσει επιγραφή σε ασπίδα (Εικ. 1).

Εικ. 1: Χρυσό «μετάλλιο», π. 230-250 μ.Χ. (πίσω όψη), ΝΜ 1/1963

Στους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες (από το 1896 έως το 1904), μετάλλια απονέμονταν μόνο στους δύο πρώτους νικητές. Το μετάλλιο του πρώτου νικητή ήταν αργυρό και αυτό του δεύτερου νικητή χάλκινο. Η επιλογή αυτή έγινε σκόπιμα γιατί θεωρήθηκε ότι ένα χρυσό μετάλλιο δεν θα συμβάδιζε με το πνεύμα των αγώνων που δεν επικεντρωνόταν σε χρηματικές αμοιβές.

Εικ. 2: Το αργυρό μετάλλιο του πρώτου νικητή σε αγωνίσματα των πρώτων Διεθνών Ολυμπιακών Αγώνων, Αθήνα 1896 (εμπρόσθια όψη), ΝΜ 1895/6 ΙΔ΄ 1

Το μετάλλιο των νικητών των πρώτων Διεθνών Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα το 1896 φιλοτέχνησε ο Γάλλος χαράκτης Jules-Clément Chaplain. Σε αυτό απεικονίζεται ο Δίας να κρατά σφαίρα επάνω στην οποία στέκεται μία Νίκη κρατώντας κλαδί ελιάς (Εικ.2). Η παράσταση ήταν εμπνευσμένη από το λατρευτικό άγαλμα που φιλοτέχνησε ο Φειδίας για το ναό της Ολυμπίας. Η Νίκη – η προσωποποίηση της Ελλάδας ή της Αναβίωσης των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων κατά άλλες εκδοχές – απεικονίζεται και στο χρυσό αναμνηστικό μετάλλιο των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων (Εικ. 3), το οποίο φιλοτέχνησε ο ζωγράφος Νικηφόρος Λύτρας. Την παράσταση συνοδεύει το μυθικό πτηνό Φοίνικας, σύμβολο της αναγέννησης.

Εικ. 3 Επίχρυσο αναμνηστικό μετάλλιο των πρώτων Διεθνών Ολυμπιακών Αγώνων, Αθήνα 1896 (εμπρόσθια όψη), ΝΜ 1895/6 ΙΔ΄ 5

 

Βιβλιογραφία

Γλύτση, Ε. 2004. Η Νίκη στα μετάλλια των Ολυμπιακών Αγώνων, στο Νίκη-Victoria, Νομίσματα και Μετάλλια, 12-23. Αθήνα: Υπουργείο Πολιτισμού, Νομισματικό Μουσείο.

Στόγιας, Γ. και Ράλλη, Ε. 2008. «Ο κόσμος του μεταλλίου». Στο Ε. Αποστόλου και Γ. Νικολάου (επιμ.), Η Ιστορία του νομίσματος, 122-129. Αθηνά: Νομισματικό Μουσείο, Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Τριανταφυλλίδου, Ζ.-Μ. 1993. Μετάλλια και Πλακέτες. Απόψεις από το έργο γνωστών Ελλήνων γλυπτών και ζωγράφων μεταλλιστών 1850-1986/7, μέσα στα πλαίσια της σύγχρονης διεθνούς Αναγέννησης του Είδους, Τόμος Α΄. Αθήνα: Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Βιβλιοθήκη Σοφίας Ν. Σαριπόλου.